"2 DEKABR" TARIXIMIZDƏ
Ana səhifə > Xəbərlər > "2 Dekabr" tariximizdə
1102    
02/12/2017

1463-cü ildə - Venesiya Senatında Osmanlıya qarşı mübarizədə Ağqoyunlu dövləti ilə ittifaq məsələsi müzakirə olunub. Lakin 1472-ci ildə başlanan Ağqoyunlu-Osmanlı müharibəsində Venesiya Uzun Həsənə kömək göstərmədi. Avropa iki türk dövlətinin amansız savaşında maraqlı idi.

1510-cu ildə - Səfəvilərlə Şeybanilər (özbəklər) arasında Mərv döyüşü olub. Səfəvi qoşunları qalib gəliblər və Xorasan vilayəti Səfəvi imperatorluğunun tərkibinə qatılıb. O vaxtadək Şah İsmayıl Xorasan istisna olmaqla bütün Əcəmi, o cümlədən də Azərbaycanı və Ərəb İraqını, indiki İranı öz hakimiyyəti altında birləşdirmişdi. 

1914-cü ildə - Azərbaycanın Əməkdar elm xadimi, görkəmli akademik Soltan Cəfər oğlu Mehdiyev (1914-1985) İsmayıllı rayonunun Lahıc kəndində anadan olmuşdur. Əsas elmi işləri naften karbohidrogenlərinin izomerləşmə reaksiyasının mexanizminin alkilsikloheksan karbohidrogenlərinin xlorlaşma və oksidləşdirici ammonoliz reaksiyalarının qanunauyğunluqlarını müəyyən etmişdir. Bakı benzinləri əsasında nitrotoluolun, izobutilendən izooktilenin, ətriyyat  istehsalında işlədilən heptilsiklopentanonun alınma prosesləri onun rəhbərliyi altında işlənib, sənayedə tətbiq olunmuşdur.

1919-cu ildə - Türk Demokratik Federalistlər "Müsavat" Partiyasının öz işinə başlayan II qurultayında onun bütün MK və parlament fraksiyası üzvləri də daxil olmaqla 140 nümayəndə, həmçinin digər siyasi partiyalardan qonaqlar və tanınmış ictimai xadimlər iştirak edirdilər.

1920-ci ildə - Türkiyə ilə daşnak Ermənistanı arasında Aleksandropol (Gümrü) sazişi imzalanıb. Erməni tərəf Sevr müqaviləsinin (10 avqust 1920) qüvvədən düşdüyünü qəbul edərək Türkiyəyə ərazi iddiası olmadığını bildirib, Naxçıvanla bağlı iddialarından əl çəkib, üstəlik Gümrünü Türkiyəyə verməyə razılaşıb. Antanta ilə Osmanlı arasında bağlanan Sevr müqaviləsində Qarsın Ermənistana verilməsinə dair maddə vardı. Atatürk Türkiyəsi müqaviləni rədd etdi və daşnakların Qarsı istəməsinə cavab olaraq Ermənistanla savaşa (23 sentyabr) başladı. Erməniləri məğlub edən türklər Gümrünü ələ keçirdilər və daşnak hökumətini təslimçi sülhə məcbur etdilər. Lakin daşnaklar Gümrü sazişini imzalayanda Ermənistanda faktiki hakimiyyəti itirmişdilər, İrəvanda sovet hakimiyyəti qurulmuşdu. Sovet Ermənistanı Rusiyanın dəstəyi ilə Gümrü sazişini rədd etsə də, Qars müqaviləsi (mart 1921) ilə Türkiyəyə, habelə Naxçıvana iddialarından vaz keçdi, qazancı isə Gümrünü əlində saxlamaq oldu.

1920-ci ildə - RSFSR ilə Ermənistan arasında səkkiz maddədən ibarət müqavilə bağlandı. Birinci maddədə Ermənistan müstəqil sovet respublikası elan olunurdu. Üçüncü maddədə isə göstərilirdi ki, Rusiya Sovet hökuməti Ermənistanın 1920-ci il oktyabrın 23-nə kimi sahib olduğu aşağıdakı ərazilərini - İrəvan quberniyasının, Qars vilayəti hissəsinin, Zəngəzur qəzasının, Qazax qəzası hissəsinin, Tiflis quberniyası hissəsinin "Sovet Erməni Respublikasının" tərkibinə daxil olduğunu mübahisəsiz təsdiq edir. Müqavilənin xüsusi bir müddəasında isə regionda ağır cinayətlər törətmiş "erməni ordusu"nun komanda heyətinin sovet hakimiyyəti  Ermənistanda  elan  edilənədək  göstərdikləri  fəaliyyətə  görə məsuliyyətdən azad olduqları (heç bir məsuliyyət daşımadıqları) həyasızcasına qeyd cdilirdi.

1938-ci ildə - 1995-ci ildə “Qızıl Qələm” mükafatına, 2005-ci ildə “Tərəqqi medalı”na, 2010-cu ildə milli mətbuatımızın 135 illiyi ilə əlaqədar “Əməkdar jurnalist” adına layiq görülmüş layiq görülmüş şair, publisist Zeynal Vəfa (Zeynalov Zeynalabdin İsmayıl oğlu) Naxçıvan şəhərində ziyalı ailəsində anadan olub.

1953-cü ildə - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Ənvər Talış oğlu Arazov (1953-1992) Gəncə şəhərində anadan olmuşdur.

1967-ci ildə - Lənkəranda qızlar üçün məktəb açan, bir çox Azərbaycan şair və yazıçılarının əsərlərini də rus dilinə tərcümə edən, Nobel bağında (indiki Nizami parkı) açılmış birinci Azərbaycan tərcrübə - nümunə məktəbinin türk qrupunun rəhbəri təyin edilən, 1925-ci il yanvarın 12-də Moskvada keçirilmiş müəllimlərin birinci Ümumittifaq qurultayında Azərbaycan nümayəndəsi kimi Qızıl meydanda çıxış edən ilk Şərq qadını Məryəm xanım Bayraməlibəyova (1898-1967) vəfat etmişdir.

1969-cu ildə - Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Yusif Əliyusif oğlu Əliyev (1969-1992)Bakının Qobustan qəsəbəsində anadan olmuşdur.

1997-ci ildə - Ermənilərin nazı ilə oynayan ATƏT-in Minsk qrupunun həmsədrləri dekabrın 2-də "mərhələli həll" təklifinin yenidən işlənmiş, "DQR"-in münaqişə tərəfi kimi tanınmasını təklif edən maddə əlavə olunmuş variantını təqdim etdi. Təbii, Azərbaycan bu variantla razılaşmadı və danışıqların əvvəlki variant üzrə aparılmasının mümkün olduğunu bildirdi.

1999-cu ildə - Görkəmli teatrşünas, teatr prosesini izləyən, onu müasir tələblər baxımından təhlil edən nəzəriyyəçi, tədqiqatçı, alim Mahmud Qara oğlu Allahverdiyev (1931-1999) Bakı şəhərində vəfat etmişdir.

2002-ci ildə - Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev "Azərbaycan Respublikasında arxiv işinin təkmilləşdirilməsi haqqında" Fərman verdi. Baş Arxiv İdarəsinin bazasında Azərbaycan Respublikası Milli Arxiv İdarəsi yaradıldı. Arxivlərin maddi-texniki bazası möhkəmləndirildi və arxiv işçilərinin sosial vəziyyəti yaxşılaşdırıldı. 

2005-cü ildə - Üçüncü çağırış Milli Məclisin ilk iclasında təşkilati məsələyə baxılıb. Hakim partiyadan Oqtay Əsədov parlamentin yeni sədri, Ziyafət Əsgərov 1-ci müavin, Bahar Muradova müavin seçiliblər. Daha bir vitse-spiker postuna bitərəf Valeh Ələsgərov seçilib.  

2006-cı ildə - Azərbaycan Respublikasında 6 dekabr Rabitə və İnformasiya Texnologiyaları sahəsi İşçilərinin Peşə Bayramı Günü kimi qeyd olunması haqqında Prezident Sərəncamı imzalandı.